normaal over veel contacten beschikken moeten het nu met minder doen. Nog erger is het voor mensen die al sowieso eenzaam zijn en die nu nergens naar toe kunnen waar zij eventueel een babbeltje kunnen houden. Dus blijf je thuis en ben je eenzaam. Dan weet je hoe zwaar een zondag kan zijn. Hoe rot en lang een weekeinde kan zijn. En dan het kerstfeest – voor eenzamen de meest moeilijke tijd die er is. Anderen zitten in de familiekring bij elkaar en jij staat erbuiten. Er is niemand waar je bij hoort. Je zit in een warme woning, maar tegelijk in de sociale kou. Eenzaamheid is een psychische en sociale realiteit die door de corona-crisis nog behoorlijk aangescherpt wordt. Helaas speelt dit probleem al veel langer in onze westerse cultuur. Engeland kent zelfs een »minister voor eenzaamheid«. Eenzaamheid is de schaduwkant van het vooruitgangsdenken, van een dwang die ons eigenlijk de succesvolle kant van het leven wil opsturen. Een kant waar geluk en sociale contacten een kwestie van maakbaarheid zijn. Maar oh wee, als je na een nederlaag, ziekte of sterfgeval op de donkere kant van het leven terecht komt. Dan vorm je een bedreiging voor mensen die op de lichte kant van het leven staan. Jouw leed herinnert ze eraan dat er ooit in hun leven hetzelfde zou kunnen gebeuren. Dit moeten zij niet hebben, dit willen zij vermijden – en daarom gaan zij jou vermijden.
EENZAAMHEID IS EEN TABOE
Elke zware levenscrisis leidt met de eenzaamheid naar een bijkomende crisis die nog bovenop komt. Alsof het nog niet genoeg is. Mensen die »iets« hebben meegemaakt weten hier alles van. In het begin worden er solidariteit en meelevendheid getoond. Maar na een tijdje hoor je weer te functioneren, dit verwachten mensen van jou. En als dit niet mogelijk is, wat dan? Misschien voldoe je aan hun verwachtingen en speel je toneel. Als je dit niet wilt of niet kunt, dan trek je je terug of zij trekken zich terug – of allebei. Dan begint een écht zware tijd, een fase waarin niemand meer je sombere stemming kan verdragen of naar jouw verdrietige verhalen wil luisteren. Misschien ook niet kán luisteren, want anderen zitten ook met hun eigen problemen. En jij hoopte dat de crisis al gauw over is? Ze begint nu pas. Maar je mag er niet over spreken, het is een taboe. Kennissen gaan dan al snel van onderwerp
veranderen of adviseren jou om »professionele« hulp te zoeken. Waar het corona-virus soms
lichamelijke ademnood veroorzaakt, daar betekent eenzaamheid ademnood op zielsniveau. En maar heel zelden is er iemand die voor andermans leed niet terugschrikt. Dit zijn mensen die zelf in hun leven »iets« hebben meegemaakt. Als je eenzaam bent, dan weet je dit soort mensen te waarderen. Maar ga ze niet verstikken, want misschien heb je ze nog lang nodig. En zeer zeker zijn er nog anderen die hun luisterend oor nodig hebben.
EENZAAMHEID IS KOSTBAAR
Eenzaamheid omvat en doortrekt héél ons wezen en héél ons leven. Maar gelukkig kunnen wij toch nog iets doen, om niet helemaal in de ellende ten onder te gaan. Elke situatie omvat een kans om te groeien, om zich als mens verder te ontwikkelen. Misschien zitten wij in een uitzichtloze put, toch kunnen wij altijd van houding veranderen. Kunnen wij dezelfde situatie vanuit een ander perspectief bekijken. Nu je alleen bent, ben je nog steeds met jezelf. Ken je die mens eigenlijk die je bent? Wie ben je nou werkelijk? Wie ben je – midden in de eenzaamheid? Wie is deze mens die ooit voor God komt te staan? Bovendien is eenzaamheid uitstekend geschikt om onze ziel op te schonen en te kijken wat wij allemaal in ons hart dragen, welke zware lasten: kwaadheid (op wie?), bitterheid (waarom?), teleurstelling (over
wat?). Als wij in de eenzaamheid sowieso met zware gevoelens zitten, dan kunnen wij de rest ook nog even bekijken. En dan weg met die handel en aan God opdragen. Eenzaamheid is dé kans om – door alle ellende heen – tot dankbaarheid en ontzag door te dringen. Pijn en leed reinigen onze ziel van de ikbetrokkenheid. En bereiden zo de »kribbe van ons hart« voor op de komst van de Heer
Vaalser Weekblad, 18 dec. 2020