Iedereen heeft gelijk, niet dan? Zoveel mensen, zoveel visies en meningen zijn er. Niets mis mee en voor een democratie zelfs noodzakelijk. Maar als het leven te ingewikkeld wordt, dan weten wij niet meer goed wat wij nog kunnen, moeten of mogen geloven. Wij verliezen het overzicht en daarmee ook onze innerlijke rust. Dit roept gevoelens van onzekerheid op, terwijl wij toch eigenlijk graag zekerheid hebben. Daarom kiezen wij voor één van de vele mogelijke zienswijzen en brengen zo de veelvoud terug naar eenvoudige posities. En wij zoeken bevestiging i.p.v. discussie en tegenspraak. Bovendien houden wij van eenvoudige verklaringen. Het liefst ook bij dingen die niet eenvoudig te verklaren zijn. Wij willen het overzicht terug en gaan daarom opdelen: voor of tegen, vriend of vijand, zwart of wit. Voor of tegen de corona-maatregelen. Zo wordt een ingewikkeld verhaal simpel. Een begrijpelijke poging om het leven überhaupt nog te kunnen handhaven. Helaas leidt dit tot verdeeldheid, tot polarisatie. Van deze verdeeldheid hebben wij ondertussen – niet alleen in mijn ogen – meer last dan van het corona-virus, dat de concrete aanleiding voor de actuele verdeeldheid is.
ONRUST IN TIJD EN GEEST
Zo begrijpelijk de polarisering ook is, ze leidt uiteindelijk tot verstarring en later ook tot agressie. Dan gaan wij niet meer de waarheid zoeken, want die hebben wij al gevonden. In plaats van samen zoekend onderweg te zijn, worden er ideologische »kastelen« gebouwd. Nauwelijks zijn er dan nog tussengeluiden te horen die deze starre posities zouden kunnen aanvullen of relativeren. Achter de muren van de kastelen zitten ego´s die allemaal gelijk hebben. Zulke ego´s zijn overal te vinden en dat laten zij weten: in de familiekring, in de politiek, in de kerk(en) tot en met de conflicten tussen naties en godsdiensten. Alle ego´s zijn verliefd op hun individuele waarheid en op hun eigen gelijk. Dit irriteert en hier worden wij moe van – alleen van onze eigen mening niet. En omdat de posities zichzelf bevestigen, worden de verschillende menings-»bubbels« steeds meer gesloten werelden. Ze zetten zich tegen elkaar af en gaan zich steeds meer opsluiten en ophitsen. Het eigen gelijk wordt alsmaar belangrijker. De toon wordt scherper, de »lontjes« worden korter en de agressie neemt toe. Als wij er niet op tijd bij zijn, worden deze menings-bubbels »tijdbommen« die ons om de oren kunnen knallen. Tenzij dat wij deze bubbels, onze eigen meningen, minder serieus nemen en ze als glinsterende »zeepbellen« bekijken, die geen écht bestaan hebben omdat zij na een poos vanzelf ontbinden.
DE UITGANG LIGT BOVEN
Meningen zijn eigenlijk niet meer dan zienswijzen, dus mogelijke manieren om naar het leven te kijken. Zij omvatten altijd slechts een deel van de waarheid. Een ander persoon zou hetzelfde anders kunnen zien. Wat wij zien hangt af van onze persoonlijke interpretatie, met daarachter onze ervaring en ons eigenbelang (pastoor Van Galen). Menselijke waarheden zijn dus in principe relatief, er is altijd ook het tegenovergestelde mogelijk – en ook waar. Géén van deze meningen of menselijke waarheden is wáár in de absolute betekenis van het woord. Daarom komen steeds meer mensen tot de conclusie dat er zoiets als de waarheid eigenlijk niet bestaat. En dat er vooral géén Absolute Waarheid bestaat. Tot deze hopeloze conclusie komen zij vanuit hun denken. Maar denken is te weinig. Het zou goed zijn als wij meer moeite doen dan alleen te denken: namelijk een leven te leiden vanuit een verticale oriëntatie. Polarisering is een horizontale beweging die de nadruk al te zeer op het onderscheidende legt. Daarom is de spanning die zij met zich meebrengt eigenlijk alleen maar verticaal op te lossen, door de tegenstellingen te overstijgen en de nadruk op het verbindende te leggen. ´Wij moeten dringend met elkaar praten!´ (Bondspresident Steinmeier, kerst 2018!). Niet over elkaar, maar mét elkaar, over de bubbels – en vooral over de bubbels heen. Als wij nog kunnen kiezen, dan liever voor de »zeepbellen«!
Vaalser Weekblad, 20 Nov. 2020