Ondertussen zijn wij met de corona-crisis in de 2e golf terecht gekomen. Het was duidelijk dat deze moest komen, niet dan? Zware crises hebben namelijk een lange adem. En dit terwijl wij hopen dat het zo snel mogelijk overgaat, maar dat gaat deze keer niet lukken. De stijgende infectiecijfers steunen natuurlijk de positie van mensen die de beperkende maatregelen goedkeuren, terwijl de positie van de critici duidelijk zwakker wordt. Nu lijkt (weer) het uur van de brave, angstig correcte mensen te zijn gekomen. Van mensen die géén gelegenheid voorbij laten gaan zonder anderen op de regels te attenderen. Écht lastig, zo'n angst. Want als deze zich niet serieus genomen voelt, neigt ze zelfs tot agressie. De »lontjes« worden nu al merkbaar korter! Helaas, als de angst ons eenmaal in de greep heeft, gaat zij zichzelf bevestigen en steeds meer een »eigen gelijk« ontwikkelen. Aan dit mechanisme kunnen wij niet zomaar ontsnappen. Want de angst maakt dan uit of wij nog stappen durven te zetten en belangrijke beslissingen durven te nemen. En of wij überhaupt nog iets durven.
VAN ANGST NAAR CONTROLE
Angst brengt een controlebehoefte voort en hoe groter de angst, des te groter de controlebehoefte. Angst en controlebehoefte worden zo een »kooi« waarmee wij God én het Leven buitensluiten. Dit is in elk geval de werking van deze »kooi«. Maar het irritante is dat deze controle op den duur niet werkt. Het leven zal steeds een weg vinden om aan de controle te ontsnappen. Dit weten wij natuurlijk en daarom gaan wij – met alle macht – nog meer controle uitoefenen. Tegelijk wordt de angst groter dat er eventueel toch iets aan deze controle ontsnapt, dus wordt de controle nog eens versterkt. Waarmee de angst weer groter wordt dat iets ontglipt …. a never ending story. Zo worden wij steeds banger en gaan wij steeds meer controle uitoefenen – en steeds minder leven. Nooit is de controle voldoende, want het leven is en blijft gevaarlijk, levensgevaarlijk zelfs. Vanuit controle ontstaat dan geleidelijk aan een controlewaan. Hoe verder wij met onze angst en de controlewaan zijn doorgeschoten, des te moeilijker is de weg terug naar een ontspannen leven. En des te verder de weg naar God. Want afkeer van God, angst en controlebehoefte: het één komt uit het ander voort. Ze liggen in elkaars verlengde en vormen uiteindelijk een cirkel die sneller en sneller gaat draaien – en dan vastloopt. Dit is nu al waarneembaar en over deze cirkel hebben wij géén controle. Zo krijgt uiteindelijk de angst de overmacht en krijgen controle en veiligheid een status van absolute waarde. Dan zitten wij in de buurt van een soort »hygiëne-fascisme« (Daniel Stricker). Enge vooruitzichten!
VAN MOED NAAR VERTROUWEN
Voor het verlies van controle zijn wij zo bang, dat wij dan toch liever maar braaf zijn. Heel braaf zelfs! Want niets lijkt erger dan de controle te verliezen. Maar in het religieuze leven, in de persoonlijke godsrelatie, hoort het verlies van controle gewoon erbij. Zeker niet altijd leuk voor het ik – natuurlijk niet – maar voor de ziel wél. Want deze verlangt terug naar het goddelijke Thuis. Maar hoe komen wij daar? Als wij in ons leven vaker iets (aan-)durven, wordt de angst minder. Maar hiervoor hebben wij eerst een beetje moed nodig. Minder angst betekent minder controlewaan en zo komen wij langzamerhand de angst te boven. Op deze manier kan zich vertrouwen ontwikkelen – ook in de moeilijke kanten van het leven. Dan draait de cirkel de goede kant op en leren wij langzaam om ons aan de (over-)macht van God toe te vertrouwen. De beloning die ons te wachten staat is de (angst-)vrijheid van de kinderen van God. De weg naar God is dus vooral een kwestie van moed om het verlies van controle aan te durven. Controle en controlewaan hebben namelijk alles met onze godsrelatie van doen. Levenscrises zijn tijden waarin onze persoonlijke relatie met God op de proef wordt gesteld. Individueel of maatschappelijk: hoeveel controle hebben wij (nog) nodig en hoeveel God durven wij aan? Onze controlebehoefte is dus een spiegel hoe het met onze godsrelatie staat. En – wat zegt ons deze spiegel?
Vaalser Weekblad, 23 Okt. 2020