Door de corona-crisis zijn wij zo veel zekerheden en gewoontes verloren dat wij er nu met lege handen voor staan. Ook al ervaren wij routine soms als een sleur, eigenlijk »woonden« wij een beetje in deze gewoontes. Maar nu is veel van dit vertrouwde leven weggevallen. Als wij onze gebruikelijke routines en gewoontes kwijtraken, ontdekken wij opeens dat deze ook de functie van houvasten hadden. Zonder deze houvasten komen wij in het luchtledige terecht. Dan grijpen onze handen – in het niets. Dit kunnen wij niet goed verdragen en daarom komen wij in een crisis terecht. Creativiteit en spontaniteit zijn dé »reddingsboeien« als wij gedwongen worden in de woelige zee van het leven te leren zwemmen. Zij zijn nodig om niet al te veel zoutwater te zuipen en niet te verdrinken. Maar de corona-maatregelen hebben ons zelfs deze reddingsboeien weggenomen, want zij hebben ook onze spontaniteit de kop ingedrukt. En met de spontaniteit ook de creativiteit – dus het leven zelf. Precies wat ons eigenlijk zou kunnen helpen om deze crisis goed te kunnen handhaven.
De maatregelen zelf zijn geen houvast, ook al lijkt het soms zo. Meer nog dan het virus zelf hebben zij – nodig of niet – een rem op alles gezet. Ze verstikken het leven dat ze voorgeven te willen redden. Het leven is van (bijna) elke spontaniteit beroofd – en daarom niet meer levendig. Zonder houvast en zonder licht aan de horizon zien wij geen doel meer en daarom zakt met de spontaniteit ook onze energie weg. Dan ligt »depressiviteit« op de loer: lusteloosheid en gevoelens van uitzichtloosheid, hopeloosheid en radeloosheid. Depressie verlamt mensen en neemt hen elk initiatief af. Sinds een paar weken is deze depressiviteit bij veel mensen aan te voelen. Eigenlijk is de herfst sowieso al een tijd van »depressie«. Het regent (hopelijk!) en de bladeren vallen. En het wordt vroeg donker, vooral als er binnen kort ook nog de tijd wordt omgezet! Deze normale herfst-verschijnselen zullen de corona-depressie waarschijnlijk nog versterken. De terrasjes zijn niet meer zo aantrekkelijk en daarom zitten wij weer vaker thuis. Thuis gevangen, wat moeten wij dan met onszelf? Het lijkt dat er in het najaar voorlopig géén ontkomen aan de corona-crisis mogelijk is. Waarschijnlijk krijgen wij nu pas de volle portie en begint nu misschien de eigenlijke sociale en psychologische ellende.
Een wonderbaarlijk geneesmiddel bij depressie bestaat er in om zichzelf kleine doelen te stellen. Elke dag een kleine wandeling of een lekker maaltijd op tafel. Maar ook grotere doelen die wat meer tijd en inspanning vragen: een taal leren, een wandelgroep opstarten, lid van een vereniging worden, een nieuwe hobby beginnen of een oude hobby nieuw leven inblazen. Als wij ons doelen stellen en deze proberen waar te maken, dan komt onze energie terug – en met de energie ook de creativiteit. Het zou dus goed zijn om zich een zinvol doel te stellen. De nadruk ligt wel op zinvol! Zinvol is wat ons in de ontwikkeling een stuk verder brengt en wat zo ook een positieve uitwerking heeft op anderen. En je houdt er ook nog een voldaan gevoel aan over! Viktor Frankl, de grote joodse psycholoog (1905 – 1997), heeft de verschrikkingen van vier verschillende concentratiekampen alleen maar kunnen overleven omdat hij een zinvol doel voor ogen had. Hij wilde in een boek over deze verschrikkingen berichten en aantonen wat de overlevingsmechanismen waren. De gevangenen die ondanks alle ellende toch nog »ja« tegen het leven konden zeggen en /of die een zinvol doel voor ogen hadden, waren duidelijk beter in staat om te overleven. Viktor Frankl heeft ons laten zien welke magische power in een doel zit dat wij als zinvol ervaren. Als wij maar het initiatief niet laten varen en moedig naar kansen zoeken. Wij mogen ons door de maatregelen dus niet de spontaniteit en de creativiteit laten roven. Want die hebben wij dringend nodig om in leven / levendig te blijven. Dus opstaan, de handen uit de mouwen steken – en actief worden. Tevens heeft Viktor Frankl ons laten zien hoe belangrijk humor eigenlijk is. Als remedie tegen bitterheid en om innerlijk (!) een gezonde distantie te houden. Humor is het »plankje« om op de golven van het woelige leven te kunnen surfen! Maar blijkbaar zijn wij door deze crisis zo verpletterd dat wij onze humor hebben laten varen. Wij zijn het lachen vergeten. Dus lachen: over onszelf – en om ons dan onze klein-moedigheid en onze klein-gelovigheid te vergeven. En vooral lachen mét anderen, want samen lachen werkt bevrijdend.
Vaalser Weekblad, 11 Sept. 2020